Từ năm ngoái, từ những ngày đầu của dịch COVID-19 bùng phát, đó là một cơ hội bằng vàng cho những nhà khoa học để thi triển kĩ năng học thuật của mình. Rất nhanh, chúng ta đã có câu trả lời cho gần như mọi thứ: từ đặc tính virus, hệ số lây lan và thậm chí bản đồ gen của virus. Cái bản đồ gen ấy là cơ sở để chúng ta có vaccine theo công nghệ RNA như hiện nay (nếu công nghệ này được áp dụng, sẽ không lâu nữa chúng ta sẽ có cả vaccine cho HIV). Nhưng ở đây, mình sẽ chỉ thảo luận về chuyện cách ly có giá trị đến mức độ nào.

Đây là một video đăng từ tận năm ngoái mô phỏng một đại dịch (video này có phụ đề tiếng Việt nha các bạn), khi các số liệu mắc mới và tử vong vẫn chưa có nhiều. Nó hoàn toàn dựa vào mô phỏng và toán học, đó là điểm mạnh nhất của video này, bởi vì số liệu thực tế nhiều khi không đáng tin (nhất là số liệu của VN, hehe). Trong video đã xét đến mọi kịch bản khác nhau, như thay đổi hệ số lây truyền của virus, mọi người thực hiện 5K nghiêm ngặt, cách ly nghiêm ngặt, hoặc mọi người vẫn cách ly nhưng lại đến cùng 1 nơi (như siêu thị, trường học…), hoặc cách ly theo từng vùng (như vùng xanh, vùng đỏ của chúng ta hiện nay). Nói chung xem video mô phỏng này xong, mỗi người trong chúng ta sẽ tự có nhận xét riêng của mình, riêng mình thì mình có mấy nhận xét sau:

  • Các biện pháp phòng ngừa 5K nghiêm ngặt đến đâu cũng chỉ làm giảm hệ số lây truyền của virus. Đến cuối cùng, tất cả chúng ta đều nhiễm bệnh, chỉ khác nhau ở thời gian cần thiết để toàn bộ dân số nhiễm bệnh mà thôi (điều này liên hệ với thuật ngữ “flatten the curve” mà ta hay nhắc từ năm ngoái: tất cả mọi người sẽ nhiễm bệnh, nhưng nếu thời gian để toàn bộ dân số nhiễm bệnh càng dài thì đường cong bệnh tật càng phẳng, nghĩa là trong 1 thời điểm nào bất kì càng có ít người nhiễm bệnh và chuyển nặng, giảm tải bớt cho năng lực điều trị của bên y tế). Chứ nếu tất cả SG đều nhiễm bệnh cùng lúc thì chắc giới bác sĩ chạy dài.

  • Cách ly chỉ làm kéo dài thời gian toàn bộ dân số nhiễm bệnh như trên. Chứ không thể tránh được sự thật rằng tất cả chúng ta rồi sẽ nhiễm hết. Cách ly càng dài, đánh đổi bằng kinh tế càng lớn. Mà đó là cách ly nghiêm ngặt, chỉ cần chúng ta vẫn còn đi siêu thị hay đến trường (có 1 điểm đến chung) thì mọi công sức cách ly đều vô nghĩa. Thường thì điều này rất khó thực hiện, shipper hay chiến sĩ quân đội cầm AK cũng có thể hiểu như là một người tiếp xúc với rất nhiều người, một cái siêu thị di động.

  • Cách duy nhất để đẩy lùi bệnh tật là sức đề kháng của chúng ta đối với virus đó, nghĩa là phải có vaccine. Còn liệu khi nào có đủ vaccine cho tất cả người SG thì đó là một câu chuyện khác.

P/S: chê chính phủ chống dịch bằng AK và tuyên truyền thì cũng nhiều rồi, đáng lẽ chống dịch bằng nhà virus học và tri thức thì không thấy. Trong khi đợi nhà virus học đó xuất hiện, thực tế ở nước ngoài đã viết rất nhiều về COVID-19 và Sar-Cov-2 rồi (họ đã có nguyên 1 năm ngoái ngồi nhà cách ly và viết lận). Mình đề xuất bộ tài liệu này (đã có nhóm của đại học Oxford và đại học y Huế dịch ra tiếng Việt). Trong tài liệu dài 500 trang này, có đủ mọi thứ mà ta cần, từ đặc tính virus, đến hiệu quả lan truyền, và thảo luận hiệu quả của tất cả phương pháp điều trị mà người ta đã xem xét đến, từ năm ngoái đến nay.